Mijn kinderen en ik vinden het leuk om afbeeldingen te maken met AI. Zeker mijn jongste zoon laat hierin graag z'n creativiteit de vrije loop. Het is fascinerend hoe deze technologie in staat is om zelfs de meest abstracte ideeën om te zetten in iets visueels. Maar soms kom je afbeeldingen tegen die je een onbehaaglijk gevoel bezorgen. Er klopt iets niet en dat is creepy AF.
Een tijd lang begreep ik niet waarom sommige AI-gegeneerde afbeeldingen iets vreemds lijken uit te stralen, tot ik deze video op YouTube tegenkwam. Ik had ervoor nog nooit gehoord van het concept uncanny valley, maar was het duidelijk, dit is waarom AI-gegenereerde afbeelding je soms kippenvel bezorgen.
Dit concept uncanny valley werd geïntroduceerd door Masahiro Mori. Hij legt uit waarom bijna-menselijke creaties een gevoel van onbehagen kunnen oproepen.
Afbeelding gemaakt met Artguru
Een verkenning van de Uncanny Valley
Masahiro Mori merkte op dat onze emotionele reactie op robots positief is naarmate ze menselijker worden, maar tot op een bepaald punt. Want zodra deze creaties echter te dicht bij een levensechte menselijke gelijkenis komen, maar wel subtiele verschillen blijven vertonen, slaat onze waardering om in een gevoel van onbehagen of zelfs afkeer. Er is dus ergens een 'tipping point', waarna je keihard in de uncanny valley terechtkomen. Dit fenomeen is niet alleen relevant voor robots of animatiefilms (kijk Polar Express nog maar eens), maar ook voor AI-gegenereerde beelden, waarbij je ziet dat er iets niet klopt, maar niet direct weet wat.
De psychologie achter de griezelvallei
Verschillende theorieën proberen het gevoel van onbehagen dat de uncanny valley veroorzaakt te verklaren. Zo stelt de Hypothese van Schending van Verwachting dat het gevoel voortkomt uit een conflict tussen onze verwachtingen en de werkelijke waarneming. Je verwacht iets te zien, maar deze verwachtingen worden niet of niet volledig ingelost. Een ander idee, de Hypothese van Categorische Onzekerheid, wijst op de moeilijkheid om entiteiten die op de grens van menselijk en niet-menselijk liggen, duidelijk te categoriseren. Zijn het mensen, robots, illustraties... WAT IS HET???
De Hypothese van Mentale Perceptie laat zien hoe we mentale processen bij anderen herkennen. Als we iets of iemand zien dat bijna menselijk lijkt, maar net niet helemaal overtuigt, voelen we ons ongemakkelijk.
AI heeft soms moeite met handen. Hoe langer je naar de afbeelding kijkt,
hoe meer eigenaardigheden je ziet. Afbeelding gemaakt met Dall-E
Uncanny Valley en AI-Kunst
Met AI kun je intrigerende afbeeldingen genereren. Voor kunstenaars is dit natuurlijk waanzinnig interessant en wordt uncanny valley doelbewust ingezet om werken te creëren, die de kijker uitdagen en soms zelfs provoceren. Kunstenaars gebruiken AI om werken te creëren die op het eerste zicht heel realistisch lijken, maar als je beter kijkt zie je dat er iets vreemds aan de hand is, een (niet altijd even) subtiel gevoel van onnatuurlijkheid. Dit nodigt jou als kijker uit om de grenzen van jouw perceptie te verkennen en dat is natuurlijk super boeiend.
Persoonlijke overpeinzingen
Sinds ik dieper ben afgedaald in de uncanny valley is mijn idee over AI kunst behoorlijk veranderd. Aanvankelijk voelde het voor mij nogal mechanisch en onpersoonlijk aan. Het spelen met die fijne lijn tussen echt, net echt en toch niet helemaal is spannend en uitdagend.
Man met een naderende burn-out. Afbeelding gemaakt met Artguru.
Naar Waar Gaan We?
Ik ben ervan overtuigd dat er een grote toekomst is weggelegd voor AI in de wereld van kunst en design. De mogelijkheid om ons te verbazen met creaties die tegelijkertijd vertrouwd en vreemd zijn, opent immers tal van nieuwe wegen voor artistieke expressie. De uitdaging van de uncanny valley blijft echter bestaan: hoe gebruiken we AI om werken te creëren die ons emotioneel raken zonder ons af te stoten? De oplossing kan liggen in het omarmen van de uncanny valley als een bron van creatieve inspiratie, in plaats van als een hindernis.
Laten we kijken naar hoe AI ons confronteert met de delicate grenzen van onze eigen menselijkheid. Terwijl we doorgaan met het verkennen van deze grenzen, nodigt AI ons uit om na te denken over wat het betekent om mens te zijn in een tijdperk waarin de grenzen tussen het echte en het kunstmatige steeds verder vervagen.
Reactie plaatsen
Reacties